Aby używać okien i programów, kliknij przycisk Podgląd lub przenieś kursor myszy do górnego lewego rogu ekranu. Można także nacisnąć klawisz Super. Okna i programy zostaną wyświetlone na ekranie podglądu. Można także zacząć pisać, aby wyszukiwać programy, pliki, katalogi i w Internecie.

Po lewej stronie ekranu podglądu znajduje się pasek ulubionych. Wyświetla on ulubione i uruchomione programy. Kliknij ikonę na pasku, aby otworzyć dany program. Jeśli jest on już uruchomiony, to pod jego ikoną będzie widoczna mała kropka. Kliknięcie ikony programu podniesie jego ostatnio używane okno. Można także przeciągnąć ikonę na ekran podglądu lub na dowolny obszar roboczy po prawej.

Kliknięcie ikony prawym przyciskiem myszy wyświetli menu umożliwiające wybranie okna uruchomionego programu lub otwarcie nowego. Można także kliknąć ikonę przytrzymując klawisz Ctrl, aby otworzyć nowe okno.

Przejście do ekranu podglądu początkowo wyświetli przegląd otwartych okien. Wyświetlane będą miniatury wszystkich okien na obecnym obszarze roboczym.

Kliknij ostatni przycisk na pasku ulubionych, aby wyświetlić przegląd programów. Wyświetlane będą wszystkie programy zainstalowane na komputerze. Kliknij program, aby go uruchomić lub przeciągnij go na ekran podglądu lub miniaturę obszaru roboczego. Można także przeciągnąć program na pasek ulubionych, aby go do niego dodać. Ulubione programy zostają na pasku ulubionych nawet wtedy, kiedy nie są uruchomione, aby można je było szybko włączać.

Menu programu, położone obok przycisku Podgląd, wyświetla nazwę aktywnego programu razem z jego ikoną oraz dostarcza szybki dostęp do okien i informacji o programie, a także możliwość jego wyłączenia.

Kliknij zegar na górnym pasku, aby wyświetlić obecną datę, miesięczny kalendarz, listę nadchodzących spotkań i nowych powiadomień. Można także otworzyć kalendarz naciskając klawisze Super+M. Można otworzyć ustawienia daty i czasu oraz pełny program kalendarza bezpośrednio z menu.

Kliknij menu systemowe w górnym prawym rogu, aby zarządzać ustawieniami systemu i komputerem.

Jeśli komputer nie będzie używany, to można zablokować ekran, aby uniemożliwić innym osobom jego używanie. Można także szybko przełączyć użytkownika bez wylogowania się, aby dać komuś dostęp do komputera, albo uśpić go lub wyłączyć z menu. Jeśli ekran obsługuje obrót w pionie lub poziomie, to można szybko go obrócić z menu systemowego. Jeśli ekran nie obsługuje obrotu, to ten przycisk nie będzie wyświetlany.

Po zablokowaniu ekranu, lub jeśli ekran zablokował się automatycznie, wyświetlana jest blokada ekranu. Oprócz zabezpieczania komputera, kiedy użytkownik go nie używa, blokada wyświetla datę i czas. Wyświetla także informacje o stanie naładowania akumulatora i sieci.

GNOME zawiera inne podejście do przełączania okien niż zawsze widoczna lista okien, jaką można znaleźć w innych środowiskach. Umożliwia to skupienie się na wykonywanym zadaniu bez rozpraszania się.

Po ukończeniu korzystania z komputera można go wyłączyć, uśpić (aby oszczędzać prąd) lub zostawić go włączonego i wylogować się.

Wylogowywanie i przełączanie użytkowników

Aby umożliwić innym użytkownikom korzystanie z komputera, można się wylogować lub nie wylogowywać się i tylko przełączyć użytkowników. W tym drugim przypadku wszystkie programy będą nadal działały i wszystkie zostanie na swoim miejscu do czasu ponownego zalogowania się.

Aby to zrobić, kliknij menu systemowe po prawej stronie górnego paska, kliknij swoją nazwę użytkownika, a następnie wybierz Wyloguj się lub Przełącz użytkownika.

Elementy Wyloguj się i Przełącz użytkownika są wyświetlane w menu tylko, jeśli na komputerze jest więcej niż jedno konto użytkownika.

Blokowanie ekranu

Jeśli komputer jest zostawiany tylko na chwilę, to należy zablokować ekran, aby inne osoby nie mogły używać plików użytkownika lub uruchomionych programów. Po powrocie wyświetlany będzie ekran blokady. Wpisz swoje hasło, aby zalogować się z powrotem. Jeśli użytkownik nie zablokuje ekranu, to po pewnym czasie zostanie on automatycznie zablokowany.

Aby zablokować ekran, kliknij menu systemowe po prawej stronie górnego paska i wybierz Zablokuj ekran.

Kiedy ekran jest zablokowany, inni użytkownicy mogą logować się na swoje konta klikając Zaloguj jako inny użytkownik w dolnej prawej części ekranu logowania. Można później wrócić do swojego konta.

Aby ręcznie uśpić komputer, kliknij menu systemowe po prawej stronie górnego paska, rozwiń Wyłącz komputer/wyloguj się i wybierz Uśpij.

Wyłączanie i ponowne uruchamianie komputera

Aby całkowicie wyłączyć komputer lub wykonać pełne ponowne uruchomienie, kliknij menu systemowe po prawej stronie górnego paska, rozwiń Wyłącz komputer/wyloguj się i wybierz Wyłącz komputer…. Zostanie otwarte okno z opcjami Uruchom ponownie i Wyłącz komputer.

Jeśli inni użytkownicy są zalogowani, to komputer może nie pozwolić na wyłączenie lub ponowne uruchomienie, ponieważ zakończyłoby to ich sesje. Użytkownik administracyjny może zostać poproszony o hasło, aby wyłączyć komputer.

Można wyłączyć komputer, jeśli ma zostać przeniesiony i nie ma akumulatora, jeśli poziom naładowania akumulatora jest niski lub słabo trzyma napięcie. Wyłączony komputer używa także mniej prądu niż podczas uśpienia.

Powiadomienia i lista powiadomień

Czym jest powiadomienie?

Jeśli program lub składnik systemu chce zwrócić na siebie uwagę użytkownika, to na górze ekranu lub na ekranie blokady zostanie wyświetlone powiadomienie.

Na przykład, po otrzymaniu nowej wiadomości z komunikatora lub wiadomości e-mail zostanie wyświetlone powiadomienie o tym informujące. Powiadomienia z komunikatora są wyświetlane inaczej: jako wiadomości od konkretnych kontaktów.

Inne powiadomienia mają przyciski z opcjami. Aby zamknąć takie powiadomienie bez wybierania żadnej opcji, kliknij przycisk zamknięcia.

Kliknięcie przycisku zamknięcia na niektórych powiadomieniach je odrzuca. Inne, takie jak powiadomienia odtwarzacza muzyki lub komunikatora, będą ukryte na liście powiadomień.

Lista powiadomień

Lista powiadomień umożliwia powrót do powiadomień w dogodnej chwili. Jest wyświetlany po kliknięciu zegara lub naciśnięciu klawiszy Super+V. Lista powiadomień zawiera wszystkie powiadomienia, na które nie zareagowano lub które są na niej na stałe.

Można wyświetlić powiadomienie klikając je na liście. Można zamknąć listę powiadomień naciskając klawisze Super+V ponownie lub klawisz Esc.

Kliknij przycisk Wyczyść wszystko, aby opróżnić listę powiadomień.

Ukrywanie powiadomień

Jeśli użytkownik jest w trakcie pracy i nie chce, żeby mu przeszkadzać, to można wyłączyć powiadomienia.

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Ustawienia.
2. Kliknij Ustawienia.
3. Kliknij Powiadomienia na panelu bocznym, aby otworzyć panel.
4. Przełącz Wyskakujące powiadomienia na ◯ (wyłączone).

Po wyłączeniu większość powiadomień nie będzie wyświetlanych na górze ekranu. Powiadomienia będą nadal dostępne na liście powiadomień po jej wyświetleniu (klikając zegar lub naciskając klawisze Super+V), i będą wyświetlane z powrotem po przełączeniu ich na | (włączone).

Można także wyłączyć lub ponownie włączyć powiadomienia dla poszczególnych programów w panelu Powiadomienia.

Ukrywanie powiadomień na ekranie blokady

Kiedy ekran jest zablokowany, powiadomienia są wyświetlane na ekranie blokady. Można skonfigurować ukrywanie tych powiadomień na ekranie blokady w celu ochrony prywatności.

Aby wyłączyć powiadomienia, kiedy ekran jest zablokowany:

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Ustawienia.
2. Kliknij Ustawienia.
3. Kliknij Powiadomienia na panelu bocznym, aby otworzyć panel.
4. Przełącz Powiadomienia na ekranie blokady na ◯ (wyłączone).

Spotkania w kalendarzu

Wymaga to użycia kalendarza Evolution lub ustawienia konta online obsługiwanego przez Kalendarz.

Większość dystrybucji domyślnie ma zainstalowany program Evolution. Jeśli używana dystrybucja go nie ma, to należy go zainstalować za pomocą menedżera pakietów.

Aby wyświetlić spotkania:

1. Kliknij zegar na górnym pasku.
2. Kliknij datę, dla której wyświetlić spotkania z kalendarza.
3. Mała kropka jest wyświetlana pod datami, które mają spotkania.
4. Istniejące spotkania są wyświetlane na lewo od kalendarza. Spotkania dodane w kalendarzu Evolution będą wyświetlane na liście spotkań zegara.

Przypinanie ulubionych programów do paska bocznego

Aby dodać program do paska ulubionych:

1. Otwórz ekran podglądu klikając Podgląd w górnym lewym rogu ekranu.
2. Kliknij ostatni przycisk na pasku ulubionych i znajdź program do dodania.
3. Kliknij ikonę programu prawym przyciskiem myszy i wybierz Dodaj do ulubionych.

Można także kliknąć i przeciągnąć ikonę na pasek ulubionych. Aby usunąć ikonę programu z paska ulubionych, kliknij ją prawym przyciskiem myszy i wybierz Usuń z ulubionych.

Przełączanie między oknami

Można wyświetlić wszystkie uruchomione programy mające graficzny interfejs użytkownika w przełączniku okien. Sprawia to, że przełączanie między zadaniami jest działaniem jednoetapowym i dostarcza pełny obraz uruchomionych programów.

Z obszaru roboczego:

1. Naciśnij klawisze Super+Tab, aby otworzyć przełącznik okien.
2. Zwolnij klawisz Super, aby wybrać następne (wyróżnione) okno w przełączniku.
3. Jeśli nie chcesz wybrać następnego okna, to ciągle przytrzymując klawisz Super naciśnij klawisz Tab, aby przejść przez listę otwartych okien lub klawisze Shift+Tab, aby przejść do tyłu.

Okna w przełączniku okien są grupowane według programów. Podczas przełączania wyświetlany jest podgląd programów z wieloma oknami. Przytrzymaj klawisz Super i naciśnij ` (klawisz nad klawiszem Tab), aby przejść między nimi.

Można także przechodzić między ikonami programów w przełączniku okien za pomocą klawiszy → lub ← lub wybierając jeden klikając go myszą.

Podgląd programu z jednym oknem można wyświetlić za pomocą klawisza ↓.

Na ekranie podglądu kliknij okno, aby na nie przełączyć i opuścić podgląd. Jeśli otwartych jest kilka obszarów roboczych, to można kliknąć każdy obszar, aby wyświetlić otwarte na nim okna.

Poruszanie się po środowisku

Łączenie z siecią VPN

VPN (wirtualna sieć prywatna) to sposób na łączenie się z siecią lokalną przez Internet. Na przykład, można łączyć się z siecią firmową w czasie delegacji. Wystarczy znaleźć gdzieś połączenie internetowe (np. w hotelu), a następnie połączyć się z siecią VPN w pracy. Będzie działała tak, jakby połączono się bezpośrednio, ale informacje będą przesyłane przez połączenie w hotelu. Połączenia VPN są zwykle zaszyfrowane, aby uniemożliwić innym dostęp do lokalnej sieci bez zalogowania się.

Istnieje wiele różnych rodzajów sieci VPN. W zależności od używanego rodzaju sieci VPN może być potrzebne zainstalowanie dodatkowego oprogramowania. Dowiedz się, jakiego klienta VPN potrzeba od administratora sieci. Następnie przejdź do instalatora oprogramowania, poszukaj pakietu NetworkManager działającego z używaną siecią VPN (jeśli jest dostępny) i zainstaluj go.

Jeśli nie ma pakietu NetworkManager dla używanego rodzaju sieci VPN, to prawdopodobnie należy pobrać i zainstalować klienta ze strony firmy dostarczającej oprogramowanie VPN. Klient powinien zawierać instrukcje instalacji.

Aby skonfigurować połączenie VPN:

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Sieć.
2. Kliknij Sieć, aby otworzyć panel.
3. Na dole listy po lewej kliknij przycisk +, aby dodać nowe połączenie.
4. Wybierz VPN z listy interfejsów.
5. Wybierz rodzaj używanego połączenia VPN.
6. Wypełnij informacje o połączeniu VPN, a następnie kliknij przycisk Dodaj.
7. Po ukończeniu ustawiania sieci VPN otwórz menu systemowe po prawej stronie górnego paska, kliknij Wyłączono sieć VPN i wybierz Połącz. Przed nawiązaniem połączenia najczęściej należy wpisać hasło. Po połączeniu na górnym pasku będzie wyświetlana ikona w kształcie kłódki.
8. Jeśli połączenie się nie powiodło, to sprawdź poprawność wpisanych ustawień VPN. Można to zrobić w panelu Sieć, którego użyto do utworzenia połączenia. Wybierz połączenie VPN z listy, a następnie kliknij przycisk , aby przejrzeć ustawienia.
9. Aby rozłączyć z sieci VPN, kliknij menu systemowe na górnym pasku i kliknij Wyłącz pod nazwą połączenia VPN.

Łączenie z siecią komórkową

Można skonfigurować połączenie z siecią komórkową (3G) za pomocą wbudowanego modemu 3G komputera, telefonu komórkowego lub karty USB.

Większość telefonów ma ustawienie o nazwie Tethering USB, które nie wymaga konfiguracji na komputerze, i jest zasadniczo lepszą metodą łączenia się z siecią komórkową.

1. Jeśli komputer nie ma wbudowanego modemu 3G, to podłącz telefon lub kartę do portu USB.
2. Otwórz menu systemowe po prawej stronie górnego paska.
3. Wybierz  Sieć komórkowa jest wyłączona. Sekcja menu Sieć komórkowa zostanie rozwinięta.

4. Jeśli w menu systemowym nie ma pozycji Sieć komórkowa, to upewnij się, że urządzenie nie jest podłączone jako urządzenie do przechowywania danych.

5. Wybierz Połącz. Asystent Ustawianie połączenia komórkowego jest uruchamiany podczas pierwszego połączenia. Ekran otwierający wyświetla listę potrzebnych informacji. Kliknij przycisk Dalej.
6. Wybierz kraj lub region dostawcy z listy. Kliknij przycisk Dalej.
7. Wybierz dostawcę z listy. Kliknij przycisk Dalej.
8. Wybierz plan zgodnie z rodzajem używanego urządzenia. Ustali to nazwę punktu dostępowego. Kliknij przycisk Dalej.
9. Potwierdź wybrane ustawienia klikając przycisk Zastosuj. Asystent zostanie zamknięty, a panel Sieć wyświetli właściwości połączenia.

Ręczne ustawianie sieci

Jeśli sieć nie przydzieliła komputerowi ustawień automatycznie, to należy ręcznie je wpisać. Przyjmujemy, że właściwe ustawienia są już znane. Jeśli nie, to należy poprosić o nie administratora sieci lub znaleźć je w ustawieniach routera.

Aby ręcznie ustawić sieć:

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Ustawienia.
2. Kliknij Ustawienia.
3. Jeśli komputer jest podłączany do sieci kablem, to kliknij Sieć. Jeśli nie, to kliknij Wi-Fi.
4. Upewnij się, że karta bezprzewodowa jest włączona, a kabel sieciowy jest podłączony.
5. Kliknij przycisk .

6. W przypadku połączenia Wi-Fi przycisk  jest położony obok aktywnej sieci.

7. Wybierz kartę IPv4 lub IPv6 i zmień Metodę na Ręcznie.
8. Wpisz Adres IP i Bramę, a także odpowiednią Maskę sieci.
9. W sekcji DNS przełącz Automatycznie na ◯ (wyłączone). Wpisz adres IP serwera DNS do użycia. Wpisz adresy dodatkowych serwerów DNS za pomocą przycisku +.
10. W sekcji Trasy przełącz Automatycznie to ◯ (wyłączone). Wpisz Adres, Maskę sieci, Bramę i Parametry trasy do użycia. Wpisz dodatkowe trasy za pomocą przycisku +.
11. Kliknij przycisk Zastosuj. Jeśli nie połączono z siecią, to otwórz menu systemowe po prawej stronie górnego paska i się połącz. Przetestuj ustawienia sieci odwiedzając stronę internetową lub przechodząc do plików udostępnianych w sieci.

 

Przeglądanie plików na serwerze lub udziale sieciowym

Można połączyć się z serwerem lub zasobem sieciowym, aby przeglądać i wyświetlać pliki na tym serwerze tak, jakby były na tym komputerze. To wygodny sposób na pobieranie i wysyłanie plików w Internecie oraz udostępnianie plików innym osobom w lokalnej sieci.

Aby przeglądać pliki przez sieć, otwórz program Pliki z ekranu podglądu i kliknij Inne położenia na panelu bocznym. Menedżer plików wyszuka komputery w lokalnej sieci, które ogłaszają możliwość udostępniania plików. Aby połączyć z serwerem w Internecie lub potrzebny komputer się nie pojawia, można ręcznie połączyć wpisując jego adres internetowy/sieciowy.

Łączenie z serwerem plików

1. W menedżerze plików kliknij Inne położenia na panelu bocznym.
2. Na pasku Połącz z serwerem wpisz adres serwera w formie adresu URL. Poniżej znajdują się informacje o obsługiwanych adresach URL.
3. Jeśli już wcześniej połączono się z serwerem, to można kliknąć go na liście Ostatnio używane serwery.
4. Kliknij przycisk Połącz. Zostaną wyświetlone pliki na serwerze. Można przeglądać je tak samo, jak pliki na tym komputerze. Serwer zostanie także dodany do panelu bocznego, więc w przyszłości można go łatwo otworzyć.

Zapisywanie adresów URL

Adres URL (ang. Uniform Resource Locator) to forma adresu odnoszącego się do położenia lub pliku w sieci. Tak wygląda adres:

protokół://nazwa-serwera.example.com/katalog

Protokół określa protokół lub typ serwera. Część example.com adresu nazywa się nazwą domeny. Jeśli wymagana jest nazwa użytkownika, to jest wstawiana przed nazwą serwera:

protokół://nazwa-użytkownika@nazwa-serwera.example.com/katalog

Niektóre protokoły wymagają podania numeru portu. Wstaw go po nazwie domeny:

protokół://nazwa-serwera.example.com:port/katalog

Poniżej opisano konkretne przykłady różnych obsługiwanych typów serwerów.

Rodzaje serwerów

Można łączyć się z różnymi typami serwerów. Część serwerów jest publiczna, umożliwiając wszystkim łączenie się z nimi. Inne serwery wymagają logowania za pomocą nazwy użytkownika i hasła.

Użytkownik może nie mieć uprawnień do wykonywania pewnych działań na plikach na serwerze. Na przykład, publiczne witryny FTP zazwyczaj nie pozwalają usuwać plików.

Wpisany adres URL zależy od protokołu używanego przez serwer do eksportowania swoich plików.

SSH

Konto SSH na serwerze umożliwia łączenie za pomocą tej metody. Wielu dostawców serwerów internetowych dostarcza swoim użytkownikom konta SSH, aby mogli bezpiecznie wysyłać pliki. Serwery SSH zawsze wymagają logowania.

Typowy adres SSH:

ssh://nazwa-użytkownika@nazwa-serwera.example.com/katalog

Podczas używania SSH wszystkie wysyłane dane (w tym hasło) są zaszyfrowane, więc inni użytkownicy sieci nie mogą ich zobaczyć.

FTP (z logowaniem)

FTP to popularny sposób wymiany plików w Internecie. Ponieważ dane przesyłane przez FTP nie są zaszyfrowane, wiele serwerów dostarcza teraz dostęp przez SSH. Jednak niektóre serwery nadal umożliwiają lub wymagają używania FTP do wysyłania i pobierania plików. Witryny FTP z logowaniem zwykle umożliwiają usuwanie i wysyłanie plików.

Typowy adres FTP:

ftp://nazwa-użytkownika@ftp.example.com/ścieżka/

Publiczny FTP

Witryny umożliwiające pobieranie plików czasami dostarczają publiczny lub anonimowy dostęp do FTP. Te serwery nie wymagają nazwy użytkownika i hasła, i zazwyczaj nie umożliwiają usuwania ani wysyłania plików.

Typowy adres anonimowego FTP:

ftp://ftp.example.com/ścieżka/

Niektóre anonimowe witryny FTP wymagają logowania za pomocą publicznej nazwy użytkownika i hasła, albo publicznej nazwy użytkownika i adresu e-mail jako hasła. Dla tych serwerów używaj metody FTP (z logowaniem) i danych logowania podanych przez witrynę FTP.

Zasób systemu Windows

Komputery z systemem Windows używają własnościowego protokołu do udostępniania plików przez sieć lokalną. Komputery w sieci Windows są czasami grupowane w domeny w celach organizacyjnych i do lepszej kontroli dostępu. Można połączyć z zasobem Windows z menedżera plików, jeśli użytkownik ma właściwe uprawnienia na zdalnym komputerze.

Typowy adres zasobu Windows:

smb://nazwa-serwera/Zasób

WebDAV i zabezpieczony WebDAV

Oparty na protokole internetowym HTTP, WebDAV jest czasami używany do udostępniania plików w sieci lokalnej i przechowywania plików w Internecie. Jeśli serwer obsługuje zabezpieczone połączenia, to należy wybrać tę metodę. Zabezpieczone WebDAV używa silnego szyfrowania SSL, więc inni użytkownicy nie mogą zobaczyć hasła.

Typowy adres WebDAV:

dav://nazwa-serwera.example.com/ścieżka

Zasób NFS

Komputery z systemem UNIX tradycyjnie używają protokołu NFS do udostępniania plików przez sieć lokalną. W przypadku NFS bezpieczeństwo opiera się na UID użytkownika używającego zasobu, więc żadne dane logowania nie są potrzebne podczas łączenia.

Typowy adres zasobu NFS:

nfs://nazwa-serwera/ścieżka

Udostępnianie muzyki, zdjęć i filmów

Można przeglądać, przeszukiwać i odtwarzać multimedia na komputerze za pomocą urządzeń obsługujących protokół UPnP lub DLNA, takich jak telefon, telewizor lub konsola do gier. Skonfiguruj Udostępnianie multimediów, aby umożliwić tym urządzeniom dostęp do katalogów zawierających muzykę, zdjęcia i filmy użytkownika.

Udostępnianie multimediów jest wyświetlane tylko, jeśli pakiet Rygel jest zainstalowany.

Zainstaluj Rygel

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Udostępnianie.
2. Kliknij Udostępnianie, aby otworzyć panel.
3. Jeśli Udostępnianie w górnym prawym rogu okna jest przełączone na ◯ (wyłączone), to przełącz je na | (włączone).
4. Jeśli tekst pod napisem Nazwa komputera umożliwia jego zmianę, to można zmienić nazwę wyświetlaną przez komputer w sieci.
5. Kliknij Udostępnianie multimediów.
6. Przełącz Udostępnianie multimediów na | (włączone).
7. Domyślnie udostępniane są katalogi Muzyka, Obrazy i Wideo. Aby usunąć jeden z nich, kliknij × obok jego nazwy.
8. Aby dodać inny katalog, kliknij przycisk +, aby otworzyć okno Wybór katalogu. Przejdź do wybranego katalogu i kliknij przycisk Otwórz.
9. Kliknij ×. Będzie teraz można przeglądać i odtwarzać multimedia w wybranych katalogach za pomocą zewnętrznego urządzenia.

Udostępnianie osobistych plików

Można umożliwić innym osobom dostęp do katalogu Publiczny w Katalogu domowym użytkownika z innego komputera w sieci. Skonfiguruj Udostępnianie plików osobistych, aby umożliwić innym dostęp do zawartości katalogu.

Udostępnianie plików osobistych jest wyświetlane tylko, jeśli pakiet gnome-user-share jest zainstalowany.

Zainstaluj gnome-user-share

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Udostępnianie.
2. Kliknij Udostępnianie, aby otworzyć panel.
3. Jeśli Udostępnianie w górnym prawym rogu okna jest przełączone na ◯ (wyłączone), to przełącz je na | (włączone).
4. Jeśli tekst pod napisem Nazwa komputera umożliwia jego zmianę, to można zmienić nazwę wyświetlaną przez komputer w sieci.
5. Kliknij Udostępnianie plików osobistych.
6. Przełącz Udostępnianie plików osobistych na | (włączone). Oznacza to, że inne osoby w obecnej sieci będą mogły łączyć się z komputerem i mieć dostęp do plików w katalogu Publiczny użytkownika.
7. Wyświetlany jest adres URI, pod którym można korzystać z katalogu Publiczny z innych komputerów w sieci.

Instalacja dodatkowych programów

Zespół programistów Ubuntu wybrał domyślny zestaw programów, które uznano za najbardziej przydatne w codziennych zastosowaniach. Można jednak instalować więcej programów, aby dostosować Ubuntu do swoich potrzeb, za pomocą Menedżera oprogramowania Ubuntu.

Programy są dostępne w dwóch formatach: pakiety snap (zwane dalej snapami) i pakiety systemu Debian. Część programów jest dostępna w obu formatach. W takiej sytuacji Menedżer oprogramowania Ubuntu wyświetli snapa wyżej na liście.

Można także instalować oprogramowanie niemające graficznego interfejsu. Aby to zrobić, można skorzystać z programu Synaptic. Zauważ, że Synaptic nie obsługuje snapów.

Aby zainstalować program:

1. Kliknij ikonę Menedżera oprogramowania Ubuntu na pasku ulubionych lub wyszukaj Oprogramowanie za pomocą paska wyszukiwania ekranu podglądu.
2. Po uruchomieniu Menedżera oprogramowania Ubuntu wyszukaj program lub wybierz kategorię i znajdź go na liście.
3. Wybierz program do zainstalowania i kliknij przycisk Zainstaluj.
4. Użytkownik zostanie poproszony o uwierzytelnienie się przez wpisanie hasła. Po uwierzytelnieniu rozpocznie się instalacja. Zwykle nie trwa ona długo, ale może to zależeć od prędkości połączenia z Internetem.

Usuwanie programu

Można używać Menedżera oprogramowania Ubuntu do usuwania programów, które nie są już używane.

Programy są dostępne w dwóch formatach: pakiety snap (zwane dalej snapami) i pakiety systemu Debian. Część programów jest dostępna w obu formatach. W takiej sytuacji Menedżer oprogramowania Ubuntu wyświetli snapa wyżej na liście.

Można także usuwać oprogramowanie niemające graficznego interfejsu. Aby to zrobić, można skorzystać z programu Synaptic. Zauważ, że Synaptic nie obsługuje snapów.

Aby usunąć program:

1. Kliknij ikonę Menedżera oprogramowania Ubuntu na pasku ulubionych lub wyszukaj Oprogramowanie za pomocą paska wyszukiwania ekranu podglądu.
2. Po otwarciu Menedżera oprogramowania Ubuntu kliknij przycisk Zainstalowane na górze.
3. Znajdź program do usunięcia za pomocą pola wyszukiwania lub na liście zainstalowanych programów.
4. Zaznacz program i kliknij przycisk Usuń.
5. Potwierdź usunięcie programu.
6. Użytkownik zostanie poproszony o uwierzytelnienie się przez wpisanie hasła. Po uwierzytelnieniu program zostanie usunięty.

Dodawanie osobistego archiwum pakietów (PPA)

Osobiste archiwum pakietów (PPA) to repozytorium oprogramowania dla użytkowników Ubuntu, które jest łatwiejsze w obsłudze od innych repozytoriów stron trzecich. Są one często wykorzystywane do udostępniania oprogramowania przed wydaniem, umożliwiając jego testowanie.

Dodawaj repozytoria oprogramowania tylko z zaufanych źródeł!

Repozytoria oprogramowania stron trzecich nie są sprawdzane pod kątem bezpieczeństwa i jakości przez programistów Ubuntu, więc mogą zawierać oprogramowanie szkodliwe dla komputera.

Instalacja PPA

1. Na głównej stronie PPA poszukaj nagłówka Adding this PPA to your system (Dodawanie tego PPA do komputera). Skopiuj położenie PPA, które wygląda w ten sposób: ppa:mozillateam/firefox-next.
2. Kliknij ikonę Menedżera oprogramowania Ubuntu na pasku ulubionych lub wyszukaj Oprogramowanie za pomocą paska wyszukiwania ekranu podglądu.
3. Po uruchomieniu Menedżera oprogramowania Ubuntu kliknij przycisk Oprogramowanie i aktualizacje.
4. Przejdź do karty Inne oprogramowanie.
5. Kliknij przycisk Dodaj i wklej położenie PPA (skopiowane w pierwszym kroku).
6. Kliknij przycisk Dodaj źródło. Wpisz hasło w oknie uwierzytelnienia.
7. Zamknij okno Oprogramowanie i aktualizacje. Menedżer oprogramowania Ubuntu wyszuka nowe oprogramowanie w źródłach.

Dodawanie repozytoriów oprogramowania

Dostępne jest oprogramowanie ze źródeł dostarczanych przez stronę trzecią, a także z domyślnych repozytoriów Ubuntu. Aby zainstalować oprogramowanie ze źródła dostarczanego przez stronę trzecią, należy dodać je do listy dostępnych repozytoriów.

Dodawaj repozytoria oprogramowania tylko z zaufanych źródeł!

Repozytoria oprogramowania stron trzecich nie są sprawdzane pod kątem bezpieczeństwa i jakości przez programistów Ubuntu, więc mogą zawierać oprogramowanie szkodliwe dla komputera.

Aby dodać repozytorium:

1. Kliknij ikonę Menedżera oprogramowania Ubuntu na pasku ulubionych lub wyszukaj Oprogramowanie za pomocą paska wyszukiwania ekranu podglądu.
2. Po uruchomieniu Menedżera oprogramowania Ubuntu kliknij przycisk Oprogramowanie i aktualizacje.
3. Użytkownik zostanie poproszony o wpisanie hasła. Po wpisaniu przejdź do karty Inne oprogramowanie.
4. Kliknij przycisk Dodaj i wpisz wiersz APT dla repozytorium. Powinien być dostępny na stronie internetowej repozytorium i wyglądać podobnie do tego: deb http://archive.ubuntu.com/ubuntu/ focal main
5. Kliknij przycisk Dodaj źródło, a następnie zamknij okno Oprogramowanie i aktualizacje. Menedżer oprogramowania Ubuntu wyszuka nowe aktualizacje w źródłach.
6. Większość repozytoriów zawiera klucz do weryfikacji pobieranych pakietów. Oprócz powyższych kroków zalecane jest skorzystanie z instrukcji pobierania i instalowania klucza do podpisywania (klucz GPG).

Włączanie repozytorium Partnerów Canonical

Repozytorium Partnerów Canonical zawiera własnościowe programy dostępne bezpłatnie, ale których kod źródłowy jest zamknięty. Jest to między innymi wtyczka Adobe Flash. Oprogramowanie w tym repozytorium będzie wyświetlane w wynikach wyszukiwania Menedżera oprogramowania Ubuntu, ale nie będzie można z niego instalować, jeśli nie zostanie włączone.

Aby włączyć repozytorium, skorzystaj z instrukcji powyżej, aby otworzyć kartę Inne oprogramowanie w oknie Oprogramowanie i aktualizacje. Jeśli repozytorium Partnerzy Canonical jest na liście, to upewnij się, że jest zaznaczone, a następnie zamknij okno Oprogramowanie i aktualizacje. Jeśli go nie ma, to kliknij przycisk Dodaj i wpisz:

deb http://archive.canonical.com/ubuntu focal partner

Kliknij przycisk Dodaj źródło, a następnie zamknij okno Oprogramowanie i aktualizacje. Poczekaj chwilę, aż Menedżer oprogramowania Ubuntu pobierze informacje o repozytorium.

Używanie programu Synaptic do bardziej zaawansowanego zarządzania oprogramowaniem

Menedżer pakietów Synaptic jest bardziej funkcjonalny i umożliwia wykonywanie zadań, których Menedżer oprogramowania Ubuntu nie potrafi. Interfejs programu Synaptic jest bardziej skomplikowany i nie obsługuje nowszych funkcji Menedżera oprogramowania Ubuntu, takich jak oceny i recenzje, więc nie jest zalecany nowym użytkownikom Ubuntu.

Synaptic nie jest domyślnie zainstalowany, ale można zainstalować go z archiwum pakietów Ubuntu.

Instalacja oprogramowania za pomocą programu Synaptic

1. Otwórz program Synaptic za pomocą paska wyszukiwania na ekranie podglądu. Należy wpisać hasło w oknie Uwierzytelnianie.
2. Kliknij Szukaj, aby wyszukać program lub kliknij Działy i wybierz właściwą kategorię.
3. Kliknij program do zainstalowania prawym przyciskiem myszy i zaznacz pole Zaznacz do instalacji.
4. Jeśli Synaptic prosi o zaznaczenie dodatkowych zmian, kliknij przycisk Zaznacz.
5. Zaznacz pozostałe programy do zainstalowania.
6. Kliknij przycisk Zastosuj, a następnie w oknie, które zostanie otwarte także kliknij Zastosuj. Wybrany program zostanie pobrany i zainstalowany.

Instalacja języków

Podczas instalacji Ubuntu wybrany język jest instalowany razem z angielskim, ale można dodać więcej języków.

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Region i język.
2. Kliknij Region i język, aby otworzyć panel.
3. Kliknij przycisk Zarządzaj zainstalowanymi językami, aby otworzyć Obsługę języków.
4. Kliknij przycisk Zainstaluj/usuń języki…. Okno Zainstalowane języki wyświetla wszystkie dostępne języki, wyróżniając obecnie zainstalowane.
5. Zaznacz języki do instalacji i odznacz obecnie zainstalowane języki do usunięcia.
6. Kliknij przycisk Zastosuj zmiany.
7. Wymagane są uprawnienia administracyjne. Wpisz swoje hasło lub hasło wybranego konta administratora.

Konfiguracja lokalnej drukarki

System może automatycznie wykryć wiele typów drukarek po podłączeniu. Większość drukarek jest podłączanych za pomocą kabla USB podłączanego do komputera, ale część łączy się z siecią przewodową lub bezprzewodową.

Jeśli drukarka jest połączona z siecią, to nie zostanie automatycznie skonfigurowana — należy ją dodać w panelu Drukarki Ustawień.

1. Upewnij się, że drukarka jest włączona.
2. Podłącz drukarkę do komputera odpowiednim kablem. Podczas wyszukiwania sterowników system może coś wyświetlać na ekranie, a także poprosić o uwierzytelnienie się, aby je zainstalować.
3. Po ukończeniu instalacji drukarki system wyświetli komunikat. Wybierz Wydrukuj stronę testową, aby wydrukować stronę testową lub Opcje, aby wprowadzić dodatkowe zmiany w konfiguracji drukarki.

Jeśli drukarka nie została automatycznie skonfigurowana, to można ją dodać w ustawieniach drukarki:

1. Otwórz ekran podglądu i zacznij pisać Drukarki.
2. Kliknij Drukarki.
3. Kliknij przycisk Odblokuj w górnym prawym rogu i wpisz swoje hasło.
4. Kliknij przycisk Dodaj….
5. W oknie, które zostanie otwarte, wybierz nową drukarkę i kliknij przycisk Dodaj.
6. Jeśli drukarka nie została automatycznie wykryta, ale znasz jej adres sieciowy, to wpisz go w polu tekstowym na dole okna, a następnie kliknij przycisk Dodaj.

Naprawianie uszkodzonego systemu plików

Systemy plików mogą zostać uszkodzone z powodu nagłej utraty zasilania, awarii systemu i niebezpiecznego usunięcia urządzenia. Po takim wypadku zalecane jest naprawienie, albo chociaż sprawdzenie systemu plików, aby uniknąć utraty danych w przyszłości.

Czasami naprawa jest wymagana, aby zamontować lub zmodyfikować system plików. Nawet jeśli sprawdzenie nie zgłasza żadnych uszkodzeń, to system plików może być wewnętrznie oznaczony jako „brudny” i wymagać naprawy.

Sprawdzanie, czy system plików jest uszkodzony

1. Otwórz program Dyski z ekranu podglądu.
2. Wybierz dysk zawierający system plików z listy urządzeń do przechowywania danych po lewej. Jeśli na dysku jest więcej niż jeden wolumin, to wybierz ten zawierający system plików.
3. Na pasku narzędziowym pod sekcją Woluminy kliknij przycisk menu. Następnie kliknij Sprawdź system plików…. W zależności od ilości danych przechowywanych w systemie plików sprawdzanie może potrwać chwilę dłużej. Potwierdź w oknie, które się pojawi, aby rozpocząć działanie.
4. Działanie nie zmodyfikuje systemu plików, ale odmontuje go w razie potrzeby. Zachowaj cierpliwość podczas sprawdzania.
5. Po ukończeniu zostanie wyświetlona informacja, czy system plików jest uszkodzony. Zauważ, że w niektórych przypadkach nawet jeśli system plików nie jest uszkodzony, wymaga on naprawy, aby przywrócić wewnętrzne oznaczenie „czystości”.

Możliwa utrata danych podczas naprawiania

Jeśli struktura systemu plików jest uszkodzona, to może to wpłynąć na przechowywane na nim pliki. W niektórych przypadkach tych plików nie da się przywrócić do prawidłowej postaci i zostaną usunięte lub przeniesione do specjalnego katalogu. Zwykle to katalog lost+found w głównym katalogu systemu plików.

Jeśli dane są zbyt wartościowe, aby utracić je podczas tego procesu, to zalecamy utworzyć ich kopię zapasową przez zapisanie obrazu woluminu przed naprawą.

Taki obraz można potem przetworzyć za pomocą narzędzi do analizy śledczej, takich jak sleuthkit, aby przywrócić brakujące pliki i części danych nieprzywrócone podczas naprawy, a także poprzednio usunięte pliki.

Naprawianie systemu plików

1. Otwórz program Dyski z ekranu podglądu.
2. Wybierz dysk zawierający system plików z listy urządzeń do przechowywania danych po lewej. Jeśli na dysku jest więcej niż jeden wolumin, to wybierz ten zawierający system plików.
3. Na pasku narzędziowym pod sekcją Woluminy kliknij przycisk menu. Następnie kliknij Napraw system plików….
4. W zależności od ilości danych przechowywanych w systemie plików naprawa może potrwać chwilę dłużej. Potwierdź w oknie, które się pojawi, aby rozpocząć działanie. Działanie odmontuje system plików w razie potrzeby. Naprawa próbuje przywrócić system plików do spójnego stanu i przenosi uszkodzone pliki do specjalnego katalogu. Zachowaj cierpliwość podczas naprawy.
5. Po ukończeniu zostanie wyświetlona informacja, czy system plików został pomyślnie naprawiony. Jeśli tak się stało, to można używać go jak zwykle.Jeśli system plików nie został naprawiony, to utwórz jego kopię zapasową przez zapisanie obrazu woluminu, aby odzyskać ważne pliki w późniejszym czasie. Można to zrobić montując obraz tylko do odczytu lub za pomocą narzędzi do analizy śledczej, takich jak sleuthkit. Aby ponownie używać woluminu, należy go sformatować, tworząc nowy system plików. Wszystkie dane zostaną usunięte.

Sprawdzanie wolnego miejsca na dysku

Można sprawdzić, ile miejsca zostało na dysku za pomocą Analizatora wykorzystania dysku lub Monitora systemu.

Za pomocą Analizatora wykorzystania dysku

Aby sprawdzić wolne miejsce i pojemność dysku za pomocą Analizatora wykorzystania dysku:

• Otwórz Analizatora wykorzystania dysku z ekranu podglądu. Okno wyświetli listę położeń plików razem z użyciem i pojemnością każdego.
• Kliknij jeden z elementów na liście, aby wyświetlić jego szczegółowe podsumowanie użycia. Kliknij przycisk menu, a następnie Skanuj katalog… lub Skanuj zdalny katalog…, aby przeskanować inne położenie.

Informacje są wyświetlane według Katalogu, Rozmiaru, Zawartości i data ostatniej Modyfikacji. Podręcznik Analizatora wykorzystania dysku zawiera więcej informacji.

Za pomocą Monitora systemu

Aby sprawdzić wolne miejsce i pojemność dysku za pomocą Monitora systemu:

1. Otwórz Monitor systemu z ekranu podglądu.
2. Wybierz kartę Systemy plików, aby wyświetlić partycje systemu i użycie dysku. Informacje są wyświetlane według wartości Łącznie, Wolne, Dostępne i Wykorzystane.

Co, jeśli dysk jest pełny?

Jeśli dysk jest pełny, należy:

1. Usunąć mało ważne lub nieużywane pliki.
2. Wykonać kopie zapasowe ważnych plików, które nie będą potrzebne przez jakiś czas, i usunąć je z dysku twardego.

Zrzuty i nagrania ekranu

Można zrobić zdjęcie ekranu (zrzut ekranu) lub nagrać wideo tego, co dzieje się na ekranie (nagranie ekranu). Jest to przydatne na przykład do pokazywania innym, jak zrobić coś na komputerze. Zrzuty i nagrania ekranu to zwykłe pliki obrazów i filmów, więc można je wysyłać pocztą e-mail i udostępniać w Internecie.

Wykonanie zrzutu ekranu

1. Otwórz program Zrzut ekranu z ekranu podglądu.
2. W oknie Zrzut ekranu wybierz, czy zapisać cały ekran, obecne okno lub obszar ekranu. Ustaw opóźnienie, jeśli potrzeba wybrać okno lub przygotować ekran na zrzut w inny sposób. Następnie wybierz efekty.
3. Kliknij przycisk Wykonaj zrzut ekranu.
4. Jeśli wybrano opcję Zaznaczony obszar, to kursor zmieni się w krzyżyk. Kliknij i przeciągnij obszar do zapisania jako zrzut ekranu.
5. W oknie Zapis zrzutu ekranu wpisz nazwę pliku i wybierz katalog, a następnie kliknij przycisk Zapisz.
6. Można także zaimportować zrzut ekranu bezpośrednio do programu do obróbki obrazów bez zapisywania go. Kliknij przycisk Skopiuj do schowka, a następnie wklej obraz do innego programu lub przeciągnij do niego miniaturę zrzutu.

Skróty klawiszowe

W każdej chwili można szybko wykonywać zrzuty ekranu, okna lub obszaru za pomocą tych globalnych skrótów klawiszowych:

• Prt Scrn wykonuje zrzut ekranu.
• Alt+Prt Scrn wykonuje zrzut okna.
• Shift+Prt Scrn wykonuje zrzut zaznaczonego obszaru.

Po użyciu skrótu klawiszowego obraz jest automatycznie zapisywany w katalogu Obrazy w katalogu domowym jako plik o nazwie zaczynającej się od Zrzut ekranu i zawierającej datę i czas jego wykonania.

Jeśli użytkownik nie ma katalogu Obrazy, to obrazy będą zapisywane w katalogu domowym.

Można także przytrzymać klawisz Ctrl podczas używania powyższych skrótów, aby skopiować zrzut do schowka zamiast go zapisywać.

Wykonywanie nagrania ekranu

Można wykonać nagranie wideo tego, co dzieje się na ekranie:

1. Naciśnij klawisze Ctrl+Alt+Shift+R, aby zacząć nagrywać to, co dzieje się na ekranie.
2. W czasie trwania nagrywania w górnym prawym rogu ekranu wyświetlane jest czerwone kółko.
3. Po ukończeniu naciśnij klawisze Ctrl+Alt+Shift+R ponownie, aby zatrzymać nagrywanie.
4. Plik wideo jest automatycznie zapisywany w katalogu Wideo w katalogu domowym jako plik o nazwie zaczynającej się od Nagranie ekranu i zawierającej datę i czas jego wykonania.

Jeśli użytkownik nie ma katalogu Wideo, to pliki wideo będą zapisywane w katalogu domowym.

źródło: https://help.ubuntu.com/