Polecenia konsoli Ubuntu

Podstawowe polecenia
Dokładny opis każdego poleenia można zobaczyć poprzez wydanie komendy :

man polecenie

Polecenia można podzielić na następujące grupy :

– polecenia związane z plikami i katalogami
– polecenia związane z systemem plików
– polecenia związane z zarządzaniem użytkownikami
– polecenia związane z zarządzaniem modułami jądra
– polecenia związane z procesami
– polecenia związane z siecią
– polecenia związane z wyszukiwaniem
– polecenia związane z szukaniem pomocy
– inne polecenia

Polecenia związane z plikami i katalogami :

cd ścieżka_dostępu

Opis : zmiana bieżącego katalogu

touch [-acm] [MMDDhhmm] lista_plików

Opis : modyfikacja daty i czasu utworzonego pliku, tworzenie nowego pliku
Opcje:
-a – zmienia tylko czas ostatniego dostępu do pliku
-c – jeśli plik nie istnieje nie zostanie utworzony
-m – zmienia czas ostatniej modyfikacji pliku
MMDDhhmm – czas w postaci : miesiąc dzień godzina minuta (np.: 10122122)

rm [-fr] nazwa_pliku

Opis : kasowanie pliku
Opcje :
-f – pomija konieczność potwierdzenia pytania o usuwanie plików
-r – usuwa zawartość katalogu wraz z podkatalogami

cp [-flpRs] plik plik_docelowy_lub_katalog

Opis : kopiowanie plików i katalogów

Opcje :
-f – powoduje, że program nie uprzedza o nadpisaniu pliku docelowego o tej samej nazwie
-l – tworzy dowiązanie zamiast kopiować plik
-p – opcja ta powoduje, że kopiowane pliki zachowują w miarę możliwości swoje atrybuty
-R – kopiuje zawartość katalogów i podkatalogów
-s – tworzy dowiązanie symboliczne zamiast kopiować plik

mv [ -fu] plik plik_docelowy_lub_katalog

Opis : zmiana nazwy lub przenoszenie pliku i katalogu
Opcje :
-f – powoduje, że program nie uprzedza o nadpisaniu pliku docelowego o tej samej nazwie
-u – przenosi pliki tylko wówczas, gdy istniejące pliki docelowe są starsze

chmod [-R][ugoa][+-=][rwx] plik_lub_katalog

Opis : zmiana atrybutów pliku
Opcje :
-R – zmiana praw dla plików i katalogów wraz z podkatalogami
-u (user) – właściciel pliku lub katalogu
-g (group) – grupa, do której należy dany plik lub katalog
-o (other) – wszyscy pozostali
+ – dodaje prawa
– – odbiera prawa
= – sprawia, że plik lub katalog będzie miał prawa tylko takie, jakie zostaną podane po tej opcji
-r – prawo czytania danych
-w – prawo zapisu (edycji)
-x – prawo uruchamiania

chown [-Rf] właścicel[:grupa] plik_lub_katalog

Opis : zmiana właściciela pliku lub katalogu
Opcje :
-R – zmiana właściciela i/lub grupy plików i katalogów wraz z podkatalogami
-f – zmienia właściciela i/lub grupę tylko tym plikom, które należą do podanego właścicela i/lub grupy

mkdir [-mp] katalog

Opis : tworzenie katalogów
Opcje :
-m=prawa – nadaje tworzonym katalogom podane prawa
-p – nie ostrzega, jeśli katalog o podanej nazwie już istnieje

rmdir [-p] katalog

Opis : kasowanie katalogów
Opcje :
-p – usuwa katalog wraz z katalogami nadrzędnymi

ls [-al] plik_lub_katalog

Opis : wyświetla informacje o plikach i katalogach
Opcje :
-a – wyświetla wszystkie pliki w katalogu, wraz z plikami ukrytymi
-l – listuje w długim formacie pełną informację o plikach i katalogach

ln [-dfs] plik_lub-katalog link

Opis : tworzenie dowiązań
Opcje :
-d – tworzy dowiązanie twarde do katalogów
-f – nie informuje o nadpisywaniu istniejącego pliku
-s – tworzy dowiązanie symboliczne

less nazwa_pliku

Opis : podgląd plików tekstowych

cat nazwa_pliku

Opis : przesyła plik na standardowe wejście

Polecenia związane z systemem plików :

df [-aht] urządzenie

Opis : sprawdzenie ilości wolnego miejsca na dysku
Opcje :
-a – wyświetla informacje o każdym systemie plików
-h – wyświetlane informacje są podawane w łatwych do odczytania jednostkach
-t=typ – wyświetla informacje tylko o systemie danego typu

mkfs [-t] [-c] urządzenie_blokowe

Opis : tworzenie systemu plików
Opcje :
-t – określa typ tworzonego systemu plików, domyślnie ext2
-c – sprawdza uszkodzone bloki urządzenia przed utworzeniem systemu plików

mount [-t] [-o] urządzenie_lub_katalog

Opis : montowanie systemu plików
Opcje :
-t – typ montowanego systemu plików
-o – po tej opcji następuje podanie oddzielonych przecinkami wartości :
remount – przemontowanie zamontowanego już systemu plików
ro – montuje system plików w tryb tylko do odczytu
rw – montuje system plików w tryb tylko do odczytu i zapisu
nouser – zabrania zwykłemu użytkownikowi montowania systemu plików

umount urządzenie_lub_katalog

Opis : odmontowanie systemu plików

e2fsck [-pcf] [-b] urządzenie

Opis : testowanie systemu plików
Opcje :
-p – napraw automatycznie system plików bez żadnych pytań
-c – uruchom program badblocks w celu znalezienia uszkodzonych bloków
-f – wymuś sprawdzanie, nawet jeśli system plików wydaje się być czysty
-b superblok – użyj podanego superbloku

fdisk [-lv] [-s] urządzenie

Opis : obsługa partycji
Opcje :
-l – drukuje tablice partycji
-v – drukuje numer wersji fdiska
-s partycja – jest partycją wybranego dysku
urządzenie – jest plikiem z katalogu /dev wskazującym na nasz dyski (np.: hda)

fdformat [-n] urządzenie

Opis : niskopoziomowy format dyskietki
Opcje :
-n – wyłączenie weryfikacji sformatowanej dyskietki

Polecenia związane z zarządzaniem użytkownikami :

useradd [-d] [-g] [-G] [-s] [-u] nazwa_użytkownika

Opis : dodawanie użytkowników
Opcje :
-d katalog_domowy – wartość ta określa katalog domowy użytkownika, domyślnie zmienna ta przyjmuje wartość taką samą jak nazwa użytkownika
-g gupa_początkowa – jest nazwą grupy początkowej użytkownika. Grupa ta musi już istnieć. W przypadku nie podania tej zmiennej system sam utworzy grupę dla użytkownika o nazwie zgodnej z nazwą użytkownika
-G inne_grupy – lista dodatkowych grup, do których zostanie przypisany użytkownik
-s powłoka – nazwa powłoki użytkownika
-u uid – numeryczna wartość identyfikatora użytkownika. Wartość ta musi być niepowtarzalna i większa od 99. W przypadku nie podania tej zmiennej system sam przydzieli użytkownikowi pierwszy wolny numer.

userdel [-r] nazwa_użytkownika

Opis : usuwanie użytkowników
Opcje :
-r – zostaną usunięte pliki w katalogu domowym użytkownika, sam katalog domowy i pliki buforowania poczty

groupadd [-g] nazwa_grupy

Opis : dodawanie grup
Opcje :
-g gid – numeryczna wartość identyfikatora grupy. Wartość ta musi być niepowtarzalna. Wartości od 0-99 są zarezerwowane dla kont systemowych i nie powinny być używane. W przypadku nie podania gid system sam przydzieli grupie pierwszą wolną wartość.

groupdel nazwa_grupy

Opis : usuwanie istniejących grup

usermod [-d] [-g] [-G] [-s] [-u] [-l] nazwa_użytkownika

Opis : modyfikowanie danych użytkowników
Opcje :
-l login – nowa nazwa użytkownika
pozostałe opcje mają identyczne znaczenie jak opcje z polecenia useradd

groupmod [-g][-n] grupa

Opis : modyfikowanie danych grup
Opcje :
-g gid – numeryczna wartość identyfikatora grupy
-n grupa – nowa nazwa grupy

passwd [-l][-u][-d][-S] nazwa_użytkownika

Opis : zmiana hasła użytkownika
Opcje :
-l – zablokowanie konta
-u – ponowne udostępnienie konta
-S – wyświetlenie informacji o stanie konta

su nazwa_użytkownika

Opis : chwilowa zmiana aktywnego użytkownika

Polecenia związane z zarządzaniem modułami jądra :

insmod [-fp] [-o] plik_modułu

Opis : instalowanie modułu jądra
Opcje :
-f – usiłuje załadować moduł nawet jeśli wersja uruchomionego jądra i jądra dla którego moduł został skompilowany nie zgadza się
-p – sprawdza czy moduł może być załadowany bez kłopotów
-o nazwa_modułu – podanie dokładnej nazwy modułu

rmmod [-a] moduł

Opis : usuwanie modułu
Opcje :
-a – usuń wszystkie nieużywane moduły

lsmod

Opis : listowanie aktywnych modułów

depmod moduł

Opis : sprawdzanie zależności między modułami

modprobe moduł

Opis : instalowanie modułu z potrzebnymi opcjami i modułami

modinfo [-adnp] plik_modułu

Opis : informacje o modułach
Opcje :
-a – wypisuje autora modułu
-d – wypisuje opis modułu
-n – wypisuje nazwę pliku modułu
-p – wypisuje parametry wspierane przez moduł

Polecenia związane z procesami :

top [-p]

Opis : listuje procesy o największym obciążeniu procesora i wyświetla ich statystyki w czasie
rzeczywistym
Opcje :
-p – monitoruje jedynie proces o danym id procesu

pidof nazwa_programu

Opis : wyświetlenie numeru procesu wybranego programu

ps [-auxr][txx]

Opis : listuje aktywne procesy
Opcje :
-a – pokaż procesy innych użytkowników
-u – format użytkownika – podaje nazwę użytkownika i czas startu
-x – pokaż procesy bez kontrolującego terminala
-r – pokaż tylko pracujące procesy
-txx – pokaż tylko procesy z kontrolującym tty XX

kill [-s] numer_procesu

Opis : zakańcza działanie procesu
Opcje :
-s – rodzaj wysłanego sygnału

jobs

Opis : listuje aktywne programy

fg numer_zadania

Opis : ustawienie procesu na front

bg numer_zadania

Opis : przeniesienie procesu w tło

Polecenia związane z siecią :

ifconfig <if> <IP> <nm> <bc>

Opis : konfigurowanie interfejsu sieciowego
Opcje :
if – rodzaj interfejsu (np.: Eth0)
IP – adres IP interfejsu
nm – maska sieci
bc – adres rozgłoszeniowy

ifconfig interfejs up

Opis : uruchamianie interfejsu sieciowego

ifconfig interfejs down

Opis : zatrzymywanie interfejsu sieciowego

route add|del [-net|-host] gw cel netmask dev

Opis : kontrola trasowania
Opcje :
add – dodanie drogi do tablicy trasowania
del – usunięcie drogi z tablicy trasowania
-net – oznacza, że celem jest sieć
-host – oznacza, że celem jest stacja
gw brama – adres bramy sieciowej
cel – docelowa sieć lub stacja
netmask netmaska – maska sieci
dev interfejs – wymusza związanie trasy z podanym interfejsem

netstat [-riM]

Opis : wyświetla połączenia sieciowe i statystyki połączeń
Opcje :
-r -wyświetl tablice routingu
-i – wyświetla tablice wszystkich działających interfejsów sieciowych
-M – wyświetl listę wszystkich maskaradowanych sesji

Polecenia związane z wyszukiwaniem :

grep [-civ] wzorzec [plik]

Opis : wyszukiwanie ciągów znaków
Opcje :
-c – podaje liczbę wierszy w których znaleziono pasujący wzorzec
-i – pomija różnicę w wielkości liter
-v – wyświetla wiersze, w których nie ma podanego wzorca
plik – nazwa pliku, w którym nastepuje przeszukanie

find

Opis : szukanie plików

whereis [-bms] nazwa pliku
Opis : lokalizuje źródła, binaria i dokumentację man
Opcje :
-b – szukaj tylko binariów
-m – szukaj tylko sekcji dokumentacji man
-s – szukaj tylko źródeł

Polecenia związane z szukaniem pomocy :

man polecenie

Opis : manual systemowy

info

Opis : podręcznik GNU

apropos klucz

Opis : przeszukuje bazy z dokumentacją pod kątem słów kluczowych

Inne polecenia :

date [-ds]

Opis : podaje lub ustawia datę systemową i czas
Opcje :
-d DATA – podaje datę i czas, określone podanym wyrażeniem
-s DATA – ustawia podany czas i datę

logout , exit

Opis : zakończenie sesji

clear

Opis : czyszczenie ekranu terminala

shutdown [-akh] czas ostrzeżenie

Opis : restart lub wyłączenie systemu
Opcje :
-a – użyj /etc/shutdown.allow w celu zabronienia wykonywania tego polecenia
-k – wyślij komunikat o zamknięciu ale nie wykonuj prawdziwego zamknięcia systemu
-h – zatrzymaj po wyłączeniu systemu
czas – czas po którym system zostanie zamknięty.
Forma czasu : HH(godzina):MM(minuty) lub +m gdzie m jest liczbą minut do odczekania

halt

Opis : zamknięcie systemu

reboot

Opis : przeładowanie systemu

Polecenie at

Składnia polecenia at jest następująca :

at -f {plik z zadaniem} czas_uruchomienia_zadania
lub
at czas_uruchomienia_zadania

Po naciśnięciu klawisza ENTER wpisujemy zadanie do wykonania.

Określanie czasu dla polecenia at.
Czas można określić na wiele sposobów. Domyślnie przyjmowany jest czas 24-godzinny. Podawanie minut jest opcjonalne. Jeśli dodany zostanie przyrostek am lub pm, czas będzie traktowany jako czas 12-godzinny.
Przy podawaniu czasu dozwolone jest stosowanie słów mających specjalne znaczenie:
midnight (północ), noon (południe), today (dziś), tomorrow (jutro) oraz now (teraz).
Po słowie now należy podać czas, po jakim polecenie ma zostać wykonane.
Oprócz wartości oznaczających godziny można również podawać, w którym miesiącu zadanie ma się rozpocząć (za pomocą liczb od 1 do 12 lub pierwszych trzech liter angielskiej nazwy miesiąca). Rok oznaczany jest liczbą czterocyfrową. Dni tygodnia podaje się za pomocą pierwszych trzech liter nazwy angielskiej.
Odstępy czasu pozwalają na podanie pory rozpoczęcia zadania w odniesieniu do czasu bieżącego. Do ich określania służy znak +, po którym następuje liczba i jeden z wyrazów: minute, hour, day, week lub year (można również używać liczby mnogiej, na przykład weeks). Słowo next (następny) ma takie samo znaczenie, jak +1.

Oto kilka przykładów :

at 14:12 January 9
at 2:12am Jan 9
at now + 5 minutes

Polecenie crontab

Składnia polecenia crontab :

crontab -l | -r | -e

-e otwiera plik z zadaniami
-l listuje zadania
-r usuwa zadania

Określanie czasu dla polecenia crontab :

Składnia pliku z zadaniami jest następująca :

min godz dzień_miesiąca miesiąc dzień_tygodnia zadanie

Dane podawane są w pięciu kolumnach rozdzielonych przecinkami; myślnik oznacza zakres, natomiast gwiazdka – wszystkie dostępne wartości.

Oto lista poszczególnych pól i dostępnych w nich wartości :

Minuty 0-59
Godziny 0-23
Dni miesiąca 1-31
Miesiące 1-12
Dni tygodnia 0-6, 0 = niedziela

Oto kilka przykładów :

co pięć minut
*/5 * * * * /zadania/zad1

co godzinę -1 minutę po pełnej godzinie
01 * * * * /zadania/zad1

codziennie 5 minut po północy
05 0 * * * /zadania/zad1

co tydzień w niedziele 10 minut po północy
10 0 * * 0 /zadania/zad1

Historia poleceń
Powłoka bash posiada zdolność przywoływania wcześniej wydawanych poleceń przez użycie klawiszy kursora. Bash rejestruje je w pliku .bash_history , który znajduje się w katalogu domowym użytkownika.

Historię poleceń określają dwa parametry :

HISTFILE – wskazuje na plik zawierający wywołane wcześniej polecenia
HISTSIZE – określa ile ostatnio wydanych poleceń ma być przechowywanych w pliku historii

Aby obejrzeć listę ostatnio wydawanych poleceń bez otwierania powyższego pliku należy skorzystać z polecenia history z parametrem określającym liczbę wierszy, które mają być wyświetlone :

history 10

pokaże 10 ostatnio użytych poleceń.

Aby powtórzyć wcześniej wydane polecenie można użyć następującej komendy :

!3

gdzie 3 jest trzecią komendą z listy wyświetlonej poleceniem history .

Aliasy
Bash daje nam ciekawy mechanizm aliasów umożliwiających zastępowanie złożonych poleceń krótszymi, łatwiejszymi do zapamiętania nazwami.
Aliasy tworzymy korzystając z polecenia alias , którego składnia jest następująca :

alias ‘nasza_definicja’=’polecenie’

np.:

alias ‘p’=’ps -aux’

Teraz poprzez wydanie polecenia p otrzymamy listę wszystkich procesów.
Zdefiniowane aliasy możemy zlikwidować poleceniem unalias :

unalias p

Dowiązania stałe i symboliczne
Mechanizm dowiązań (linków) ułatwia dostęp do plików ukrytych głęboko w strukturze katalogów lub umożliwia zgromadzenie potrzebnych plików w jednym katalogu.

Linki dzielimy na stałe i symboliczne.

Dowiązania stałe charakteryzują się tym, że posiadają ten sam i-węzeł co wskazywany plik. W praktyce oznacza to, że dowiązanie takie zawiera pełną informację o pliku i w razie skasowania oryginalnego pliku dowiązanie nadal będzie zawierać informacje o tym pliku (jego zawartość).
Dowiązanie stałe tworzymy poleceniem :

ln plik_lub_katalog link

Dowiązania symboliczne służą jedynie do wskazywania na jakiś plik. Umożliwiają one prace na danym pliku poprzez jego dowiązanie. W przypadku skasowania pliku, do którego prowadzi link symboliczny niemożliwe staje się korzystanie z tego dowiązania (nie zawiera on wówczas żadnych informacji).
Dowiązania symboliczne tworzymy poleceniem :

ln -s plik_lub_katalog link

Przekierowania wejścia i wyjścia
Przekierowania zazwyczaj wykorzystywane są do odczytania danych z jakiegoś urządzenia lub pliku albo do wysłania danych na urządzenie lub plik.

Do przekierowań danych służą specjalne znaki :
< dane na wejście
> dane z wyjścia

Najprostszym przykładem przekierowania może być wyświetlenie zawartości jakiegoś pliku poleceniem :

cat < plik.txt

Aby utworzyć nowy plik i wpisać do niego dowolny tekst możemy użyć przekierowania danych z wyjścia :

cat > plik.txt

Polecenie to utworzy nam plik : plik.txt i umieści w nim tekst wpisany z klawiatury.

Jeśli będziemy chcieli ponownie dodać jakiś tekst do tego pliku należy użyć polecenia :

cat >> plik.txt

Spowoduje to dodanie następnych wierszy z informacją do pliku.

Innym przykładem przekierowań może być zapisanie do pliku zawartości jakiegoś katalogu :

ls -al > plik.txt

Skrypty powłoki – wprowadzenie
Skrypty powłoki są programami składającymi się z poleceń powłoki i poleceń sterujących programem, takich jak : IF, FOR, REPEAT, WHILE itp.
Skrypty umożliwiają pobranie danych od użytkownika lub z pliku, przetworzenie ich i wyświetlenie wyniku na ekranie monitora lub zapisanie go na dowolnym urządzeniu.

Aby nasz skrypt mógł zostać uruchomiony należy nadać mu prawo do uruchamiania poleceniem :

chmod +x nazwa_skryptu

Każdy skrypt powinien rozpoczynać się linijką :

#!/bin/bash

Zapis ten oznacza to, że do przetworzenie skryptu zostanie użyta powłoka bash.

Przykładowy skrypt może wyglądać następująco :

#!/bin/bash
# to jest tylko komentarz
echo ‘skrypt wyswietla aktualny katalog roboczy’
echo -e “biezacy katalog :\n\a`pwd`”

#!/bin/bash
echo “informacje o uruchomionym skrypcie”
echo “nazwa skryptu : $0”
echo “ilosc parametrow : $#”
echo “pierwszy parametr to : $1”
echo “drugi parametr to : $2”
echo -e “zestawienie wszytkich parametrow :\n$*”

Skrypty powłoki – wyrażenie read
Wyrażenie read używane jest do pobierania danych z klawiatury i zapisywania ich w zmiennych.

Składnia wyrażenia read jest następująca:

read zmienna1,zmienna2,..zmiennaN

Przykładowy skrypt :

#!/bin/bash
echo “Podaj swoje imię:”
read imie
echo “Cześć $imie !”